Opinión

‘Os Encaixes’, estudio y análisis, de Mario Gallego Rei

‘Os Encaixes’, estudio y análisis, de Mario Gallego Rei

“O Encaixe xorde na Historia dun xeito exótico, sen documentación ou restos que determinen a súa orixe, aínda que no camiño da súa vida vén clarexando aspectos, persoas, técnicas e moitos máis elementos que enchen o seu mundo artesán. Por iso, este traballo, primeira monografía de Galicia, tenta abrir un camiño, pór ó descuberto un campo non esquecido, pero case sempre no anonimato; é un berro de tristura e, ó mesmo tempo, de esperanza; sobre todo, quere representar unha agarimosa aperta entre o pasado e o presente, entre o traballo manual e o industrial, pero tamén unha volta ás nosas raigames para entende-lo futuro, tendo presente o pasado, como pobo”, escribe Mario Gallego Rei en su obra ‘Os Encaixes’, ‘Ir Indo Edicións’, Vigo, 1989, en su colección ‘Raigame’ nº 3, coordinada por Clodio González Pérez.

Con la tapa ilustrada por Antón Pulido, Mario Gallego Rei nos expresa los nombres de sus dedicatarias: “A miña dona Carme, as miñas fillas Carme María, Uxía e Alba. A tódalas palilleiras”. Estructura su estudio en 8 capítulos, acompañados por una concienzuda bibliografía. Su autor –maestro, nacido en Pontevedra en 1946– recorrió muy diversas xeografías y alcanzó la relación con la artesanía del ‘Encaixe’, al llegar, destinado por su tarea docente, a Camariñas en 1979. Actualmente colabora con el ‘concello’ de la hermosa villa de Camariñas dentro del ámbito cultural, presidiendo el colectivo de ‘mestres’ denominado ‘Ollo de Sapo’.

“Ademáis de contar dentro dos seus lindes coa cidade de Santiago de Compostela, que recibíu dádivas de encaixe de todo o mundo –entre as que citarémo-los traballos traídos desde moitos países europeos– como ofrenda ó Apóstolo, moitas vilas amosan a súa mestría nesta angueira: Cee, Camariñas, Muxía, Vimianzo, Laxe, Santa Uxía de Ribeira, Muros, Malpica, Corme, Corcubión, Fisterra, Noia… sen esquece-las súas parroquias e aldeas, por onde se extendeu e aínda subsiste, moitas veces de xeito individual ou minoritario”, señala Gallego Rei. Contemplamos un ‘pano de man feito en Galicia’. No conviene olvidar, desde luego, que uno de los motivos sustanciales de su gran expansión se fundamenta en la enorme producción de lino de nuestras tierras gallegas, puesto que su utilización, como materia prima, en esta artesanía produjo el esparcimiento del encaje en las zonas de su cultivo.

Estimando su expansión, es preciso significar cómo tuvo desarrollo muy amplio en la provincia de Lugo, sobre todo en la comarca de Viveiro, debido a su ascendencia demográfica ‘camariñá’. Así mismo en Fonsagrada, donde perviven huellas de variados estilos ‘encaixeiros’. Toda la ‘beiramar’ de la provincia de Pontevedra, esto es, as ‘Rías Baixas’, recolectó este admirable trabajo y lo transformó en bellísimos ‘encaixes’. Porque, ciertamente, desde A Guarda hasta Muros conservamos muestras de una producción que, hasta hace pocos años, se vendía ‘nas feiras’, llevada a término por ‘palilleiras’ locales. Ourense, no obstante, si bien siempre tuvo una alta producción de ‘liño’, no fue una zona de gran difusión. En Oseira, eso sí, encontramos una gran ‘recolleita’ de material artesano vinculado al maravilloso arte del ‘encaixe’.