Opinión

‘Arquitectura racionalista en Vigo’ de José Luis Varela Alén

“A principios do século XX inícianse en todo o mundo movemientos culturais que van orixinar unha alteración vital na arte de construír. Os grandes cambios que se producen no desenvolvemento social e económico, co creciente aumento das poblacións urbanas, as novas técnicas e materiais, van modificar a concepción, a estética e a función da arquitectura. O formigón armado, o ascensor de seguridad de ‘Otis’, a utilización do Ferro e o cristal, van conseguir que ‘o técnicamente viable’ alcance límites insospeitados. Acostúmase a considerar a fábrica de formas de calzado ‘Fagus’ en Alfeld (1910 1914) de Gropius, Mayer e Werner como a obra emblemática que determina o nacemento das vangardas racionalistas en Europa. Como sinalaba o propio Gropius ‘os modernos productos de construcción’ como o ferro e o cristal, coa súa nudez, queren aparecer como elementos corpóreos da arquitectura”, escribe Ignacio López-Chaves Castro, ‘concelleiro-delegado’ ‘da Área de Asuntos Sociales’ del Ayuntamiento de Vigo, texto perteneciente al libro ‘Arquitectura racionalista en Vigo’ cuyo autor es José Luis Varela Alén.

‘Arquitectura racionalista en Vigo’ de José Luis Varela Alén

“A principios do século XX inícianse en todo o mundo movemientos culturais que van orixinar unha alteración vital na arte de construír. Os grandes cambios que se producen no desenvolvemento social e económico, co creciente aumento das poblacións urbanas, as novas técnicas e materiais, van modificar a concepción, a estética e a función da arquitectura. O formigón armado, o ascensor de seguridad de ‘Otis’, a utilización do Ferro e o cristal, van conseguir que ‘o técnicamente viable’ alcance límites insospeitados. Acostúmase a considerar a fábrica de formas de calzado ‘Fagus’ en Alfeld (1910 1914) de Gropius, Mayer e Werner como a obra emblemática que determina o nacemento das vangardas racionalistas en Europa. Como sinalaba o propio Gropius ‘os modernos productos de construcción’ como o ferro e o cristal, coa súa nudez, queren aparecer como elementos corpóreos da arquitectura”, escribe Ignacio López-Chaves Castro, ‘concelleiro-delegado’ ‘da Área de Asuntos Sociales’ del Ayuntamiento de Vigo, texto perteneciente al libro ‘Arquitectura racionalista en Vigo’ cuyo autor es José Luis Varela Alén.

La presente edición patrocinada por el ‘Concello’ de Vigo y la extinta ‘Fundación Caixa-Galicia’ contó con la documentación de Manuel Estévez Conde, junto a los textos del arquitecto divulgador vigués José Luis Varela Alén. La cartografía corresponde a Pilar Montaña Iglesias. Especial mención merece, asimismo, la aportación concedida por el ‘Arquivo Fotográfico Pacheco’.

“En Vigo este tipo de obras serán proxectadas por moi poucos arquitectos: un novo Francisco Castro Represas que, dende a súa chegada en 1932, despois de súa licenciatura e durante un primeiro período de tempo que durará ata 1944, xa asociado con Pedro Alonso Pérez, empregará a nova linguaxe de xeito moi persoal”, puntualiza el reconocido arquitecto y escritor José Luis Varela Alén en la ‘Introducción’ ­–firmada en diciembre 2004– que precede al contenido textual y fotográfico de este imprescindible estudio arquitectónico vigués.

“Jenaro de la Fuente Álvarez, xa asentado na cidade e durante un período de tempo arquitecto municipal, será capaz de realizar proxectos entregando conceptos ‘racionalistas” e, á vez, acometer encargos de marcado carácter rexionalista e/ ou ecléptico; o resto da profesión adoptará, en menor medida, certos elementos formais dunha arquitectura que resultaba novidosa, pero na que, probablemente, no crían. Conviven con estes os arquitectos con estudio Madrid ou outras cidades que reciben encargos de promotores vigueses, e que non están influenciadas por ciertas tradicións construtivas aquí arraigadas”, prosigue el arquitecto Varela Alén.

Asistimos, pues, al conocimiento artístico de Vigo merced a los capítulos ‘Edificios entre medianeras’, ‘En esquina’ y en ‘Cuarterón’. Luego, como observamos las ‘Viviendas unifamiliares’ y ‘Edificios de varios usos’. También ‘Edificios Biografías’, ‘Índice cronológico’ y la esencia ‘Bibliográfica’.