O curso lectivo no ensino primario na República Oriental do Uruguai ten fixado o seu comezo oficial o día 15 de marzo, pero no ano 1959 caeu en domingo. Así foi que o luns 16 e aínda con cinco anos de idade (cumpro o 3 de abril) comecei o meu roteiro educativo na capital uruguaia.

O bailarín e coreógrafo compostelán Óscar Cobos é persoa culta, quero dicir que ademais dunha sólida formación na súa profesión, ten conciencia identitaria. Estivo varios anos na Arxentina para aprender todas as reviravoltas da danza do tango pero a súa inquedanza levouno a querer saber sobre os emigrantes galegos que bailaron ou escribiron ou crearon partituras musicais. Antes da pandemia estivemos compartindo historias. Sorprendeume moito cando comentou que estaba a darlle voltas a un proxecto sobre a presencia de emigrantes galegos na historia do tango riopratense. Quedei moi compracido xa que é o primeiro galego ao que se lle ocorre intentar facer un resgate despois das iniciativas do meu prezado Adolfo (Adolfo José Lozano Bravo) e da miña prezada Graciela (Graciela Silvia Pistocchi Pereira).

O primeiro de xaneiro de 1959 levaba vivindo na capital uruguaia pouco máis dun mes xa que chegara o 27 de novembro de 1958. Coido que ter cinco anos axudou moito a que axiña fose un neno máis naquel lugar cheo de alegría. Hai que recoñecer o acerto de meu pai en facerlle caso a seu amigo Ramón de Castromil que foi quen o empurrou para embarcar no ‘Castel Bianco’ en 1955.

En novembro de 1958 eu tiña cinco anos. O lugar máis afastado da miña aldea (Santa Baia de Tines-Concello de Vimianzo) no que estivera, foi en Santiago de Compostela cando, o 21 de xullo, ingresei de urxencia no Sanatorio Baltar para sandar das feridas dos dentes e poutas do lobo ou loba que deixou a pegada de 33 cicatrices no meu corpo infantil. Disque son moi afortunado xa que vou camiño de Montevideo nun barco chamado ‘Cabo de Hornos’. O meu pensamento estaba no desexo de atoparme con meu pai (Xesús Suárez García) que agardaba no outro lado do mar.

Os anos de Vicente no cárcere de Ferrol dóenlle moito a Xosefa. Hai que marchar axiña para esquecer sete anos de longo sufrimento. Ten unha irmá en Montevideo que lles abre a porta para entrar na República Oriental do Uruguai. O seu único fillo, Paco, négase ao embarque xa que non quere deixar a moza que ten en Sada. No peirao, o sobriño Pepe move os brazos e berra que despois de facer o servizo militar vai facerlles unha visita a Montevideo. O barco vaise afastando. Vicente despídese da Marola sen dicir ningunha palabra pois a súa vella amiga de Oleiros sabe que non se volverán ver.