Opinión

Carta aos amigos de Sada

Por quen empezas cando tes que falar dos bós amigos, neste caso dos de Sada, nesa mariña doce, salferida de pobos e vilas engaiolantes? Quizaves che apreman as verbas do vello poeta andalusí: “Quen ten moitos amigos non pode prescindir de ningún deles”… Logo, comezarei polo mestre Paco Pita, lembrando o primeiro contacto, hai xa meses, para participaren na homenaxe aos Irmáns Suárez Picallo… Este home sinxelo, activo e
Carta aos amigos de Sada
Por quen empezas cando tes que falar dos bós amigos, neste caso dos de Sada, nesa mariña doce, salferida de pobos e vilas engaiolantes? Quizaves che apreman as verbas do vello poeta andalusí: “Quen ten moitos amigos non pode prescindir de ningún deles”… Logo, comezarei polo mestre Paco Pita, lembrando o primeiro contacto, hai xa meses, para participaren na homenaxe aos Irmáns Suárez Picallo… Este home sinxelo, activo e bulideiro nas súas xestións en prol de artellar un encontro memorábel, deixoume abraiado pola súa xentileza e cordialidade nos nove días que pasei en Sada; levoume á Real Academia Galega e presentoume ao Presidente e ao Arquiveiro, con quen puiden compartir momentos gratos, asemade na compaña do meu amigo poeta, Xulio L. Valcárcel, con quen gorento unha amizade tan antiga como a palabra poética… Voltei a Sada, ese martes de maio, carregado de libros, que sempre son o noso mellor agasallo… Non si, Xulio?... Graciñas, Paco, tamén pola visita aos recunchos de Fiunchedo, ao cimiterio onde repousará Ramón ata a eternidade…
Amigo Abel, alcalde de Sada; amiga Ana Gloria, concelleira de cultura, que me recibiches coas atencións e agarimos que un non atopa noutros sitios do ancho e alleo mundo: cordialidade nosa, moi galaica, que vén das maneiras limpas dos antergos da Galiza profunda, onde o forasteiro ten posada, mesa, viño e mais conversa, xa veña dunha comarca veciña ou dun lugar tan remoto como o noso ‘Último Reino’ de Santiago del Nuevo Extremo… Falabamos das pegadas dos galegos por tódolos ámbitos da Rosa dos Ventos, neste virtual Arquipélago dos Soños que os fillos de Galiza teñen tecido na pel multifacética do planeta Terra, aínda que nas estatísticas sexamos poucos nos números e menos cando nos din que a nosa lingua é falada por apenas tres millóns de individuos… Mais nós opoñemos aos implacábeis guarismos dos fríos de corazón a nosa fe nas verbas e a nosa certeza de fillos da chuvia e do vento, de seres conxugados polas palabras con que a terra fala e consagra tódolos intres da existencia… Quizáis por iso escoitamos como ninguén as cancións dos poetas.
Amigo Amable, a quen me presentaran coma “non vidente” e que ve i albisca debaixo do alquitrán, que é capaz de descifrar o fondo das persoas nada máis que escoitando as súas voces ou palpando as mans, a traverso da cuxa pel pódense enxergar as intencións da alma e medir os pulos do espírito, esas sinais que non menten como poden facelo as palabras –perigo dos perigos, como escribira Brecht–… Xosé Val, compañeiro de camiños de Amable, escultor de mans creadoras que fan canta-las pedras e xemir as nobres madeiras, qué bo faladoiro fixéramos nos bares de Sada, bebendo os Mencía i os Rioja, vencellando o noso milleiro de illas salferidas na memoria e nos afectos… Á nosa mesa achegouse outro amigo, Manolo Rodríguez Cotos, un namorado do mar que soe marearse en terra e que soña con facerse á mar cada mañá…
Amiga Marisa, me levaches nun roteiro breve mais intenso polas fermosas vilas da “costa doce”: Gandarío, Miño, Pontedeume –onde viven os ilustres Andrade que fixeran, hai catro séculos, a descuberta de Chiloé, Nova Galiza, no máis austral dos arquipélagos máxicos coñecidos, onde tamén moran os trasnos, as bruxas, os mouros e os biosbardos–, o pequeno i engaiolante porto mariñeiro de Redes, onde Benito Rojo, inmigrante galego no norte de Chile, hai un século, fundara unha familia vinculada a Chile ata hoxe, como puden comproba-lo na casa da tenra Filá, que nos falou de homes e tempos, como quen debuxa na pel da estirpe os trazos da memoria viva… Rematamos en Mugardos, Marisa, cun polbo á mugardesa segundo a receita de Ramón Suárez Picallo e o viño fresco do Ribeiro que latexaba nas cuncas, coma unha dona que agarda polo seu cabaleiro…
Na gran mesa do centro cultural compartín con Avelino Pousa, Isaac Díaz Pardo, Xosé Neira Vilas, Anisia Miranda, Ramón Villares; con Rosa Aneiros e Xosé López, que fixeches posíbel a fina edición de ‘La Feria del Mundo’, procurando os rituais sinxelos da memoria recuperada… Nesa ara da cultura, a miña comuñón fora ofrecida por min en lembranza dese galego que uniu as terras do Norte Atlántico coas do Sur Pacífico, no seu acto fundacional que mos regalara a vida entre o mar remoto e a cordilleira colosal: meu señor Pai, que na gloria de Deus estea.
Amigo Xosé María Palmeiro, ti es o anfitrión dilecto de Compostela; sempre estás alí, como eses parentes que son a mesma Casa, dispostos a abrir as portas e as xanelas para os fillos pródigos que retornan, neste periplo interminábel que é a nosa vida entre confíns… Qué bos percebes xantamos onde dona Carme e qué viño da terra máis rumoroso bebimos, para rematar enchoupados pola chuvia compostelá, en medio do Obradoiro, co riso estalando coma a Berenguela baixo as pedras tutelares…
Amiga Anxos Sumai, vínme lendo de regreso a túa novela ‘Así nacen as baleas’, que me regalaches no Consello da Cultura Galega… Agora matino que tes que vir a Chile, que temos que viaxar aos mares máis austrais, onde as baleas desenrolan os seus fascinantes xogos de amor entre as escumas…  
Rematamos as Xornadas en Sada co roteiro de homenaxe en Veloi, na casa que fora dos irmáns Suárez Picallo e dos seus pais, onde Ramón non puidera voltar, aínda que co seu libro ‘La Feria del Mundo’ pecháramos un ciclo e saldáramos unha antiga débeda de honor… Moncho Tenreiro Suárez, amigo cordial, sobriño de Ramón, o único vincallo directo de sangue, leu, no portal da vella morada onde morrera de mágoas entrañábeis polos seus fillos, a Nai de Antón i Ramón, un dos máis fermosos textos adicados polo inesquencíbel xornalista á súa Maiciña, lembrando o seu cuarto coma o espazo sacro e o berce dos máis acariñados soños…
Amigos de Sada, grazas, e ata sempre!